Książki o Afryce dla dzieci [Przegląd]

Przygotowując cykl warsztatów poświęconych sztuce na poszczególnych kontynentach, ponownie zakochałam się w Afryce. Ponownie, bo po raz pierwszy stało się to po obejrzeniu "Pożegnania z Afryką" - długo marzyłam, żeby pojechać do Kenii i pomieszkać tam przez jakiś czas (książka nie zrobiła na mnie już takiego wrażenia). Teraz zaczęłam czytać, słuchać opowieści, przeglądać blogi podróżnicze. Żaden kontynent nie wydaje mi się tak barwny przyrodniczo, tak intensywny i tak kontrastowy. Tak bolesny, ale i ciągle tak prawdziwy, chroniący swojej tożsamości. Cały czas szukam książek dla dzieci o Afryce i książek afrykańskich pisarzy i ilustratorów. Nie zebrałam tego dużo, ale te, które pokazuję są naprawdę warte uwagi: tekstowo, ilustracyjnie, tematycznie. 

Atlas świata. Afryka

Bardzo lubię tę serię. Wszystkie atlasy (każdy kontynent ma swoją część) są bardzo ciekawie wydane. Ilustracyjnie — pierwsza klasa. Każdy ma innego ilustratora. Tę część zilustrowała Marta Ignerska — jej Afryka jest oryginalna i dzika, z rozmachem i charakterystyczną kreską, przywodzącą na myśl afrykańską sztukę. Uwielbiam!
Książka obejmuje tematycznie całą Afrykę, skupiając się na wybranych zagadnieniach. Jest tu o przyrodzie, geografii, historii i sztuce. Poznajemy góry Afryki, dżunglę i Saharę, czytamy sawannie w porze deszczowej i suchej, o wodach Afryki: rzekach, jeziorach, wodospadach. Poznajemy Polaka, Kazimierza Nowaka, który jako pierwszy człowiek na świecie przemierzył samotnie cały kontynent afrykański, a zrobił to na rowerze, konno, łodzią, na grzbiecie dromadera, pieszo... Sporo informacji znajdziemy tu o plemionach i ludziach Afryki i wreszcie o sztuce — fascynujących maskach.
Nakład dawno wyczerpany, książki można upolować na aukcjach (tanio nie jest).

Atlas świata z saharyjską baśnia Zofii Staneckiej. Afryka,
tekst Kinga Preibisz-Wala, Maria Deskur,
il. Marta Ignerska,
wyd. Lektorklett, 2009,
stron 36 + 2 kalki
oprawa twarda
21 x 29 cm,
wiek: 7+

Afryka. Kontynent kolorów

Okładka jest tak klimatyczna, że nabieramy ochoty na więcej, nie sposób po książkę nie sięgnąć. Oszczędny obraz, ale oddający afrykańską przestrzeń, koloryt, no i ten format! Jednak mimo wielkości to mini encyklopedia wiedzy, zbiór ciekawostek i haseł rozpisanych w obrazach. Tekstu za dużo tu nie ma, dopowiada ilustracje. Każdy rozdział rozpoczyna piękna rozkładówka i wstęp, który wprowadza czytelnika w temat. To książka na początek, na rozbudzenie apetytu na dalsze poszukiwanie i pogłębianie wiedzy o kontynencie. Więcej TU

Afryka, Kontynent kolorów
Soledad Romero Marino,
il. Raquel Martin,
tłum. Karolina Jaszecka,
wyd. Muchomor, 2022
oprawa twarda, stron 48,
format 370 x 11 x 290 mm,
cena 59 zł,
wiek: od 5 lat,

Głos tam-tamów

„Głos tam-tamów. Bajki z Afryki” przenoszą nas na kontynent, gdzie ziemia słońcem spalona, gdzie dzikość i żar... Do tygla smaków, zapachów i kolorów. Opowieści, które czytamy, to historie — bajki, podania, wierzenia — wywodzące się z tradycji mówionej. To opowiastki przekazywane z pokolenia na pokolenie, a potem gdzieś, kiedyś zapisane. Ich bohaterami są zwierzęta i ludzie. Dzielni wojownicy, szamani i myśliwi. Historie są uniwersalne, choć podszyte kolorytem egzotycznej dla nas Afryki. Uczą, tłumaczą świat, ostrzegają i dodają odwagi. Jedne są bardzo króciutkie, inne nieco dłuższe. Przewrotne, podszyte ironią, mądre i zabawne. Niosą ludowe mądrości, przekazywane dzieciom przez wieki.

Dobrze się je czyta i wspaniale ogląda. Bo Afryka tętni tu w kolorach, postaciach, roślinach! Zwierzęta, ludzie i krajobrazy, malowane przez artystów o różnej wrażliwości i ekspresji, mają w sobie cząstki kontynentu i jego kultury. Są różnorodne, a przez to każdą historię czyta się inaczej. Gdzieś tam między stronami słychać porykiwania lwów, chichot hien i tętent galopujących stad, a przede wszystkim głos tam-tamów! Więcej TU

Głos tam-tamów. Bajki z Afryki,
seria: Opowieści z czterech stron świata,
Luigi Dal Cin,
Tłum. Ewa Nicewicz,
Wyd. Słowne Młode, 2021,
Okładka: twarda,
Format: 24 x 30 cm,
Stron: 48,
Cena: 32,90 zł,
Wiek: od 5 lat.

Wangari Maathai - kobieta, która posadziła miliony drzew

„Drzewa, które posadziła Wangari Maathai, nadal rosną. To tak, jakby ona sama też żyła” Tym zdaniem zaczyna się książka o niezwykłej afrykańskiej kobiecie, mamie Miti — matce drzew, jak nazywali ją ludzie. Wangari jaki jedna z nielicznych afrykańskich kobiet zdobyła wykształcenie. A wiedza jest mocnym narzędziem. Po latach edukacji wraca do domu i to, co zastaje, bardzo jej się nie podoba. Choć Kenia jest już demokratycznym krajem i brytyjscy kolonizatorzy już tu nie panują, nie jest wcale lepiej. Bo Kenijczycy robią to samo, co poprzednie władze.
„Nowe władze dobrze zrozumiały lekcje kolonizatorów: należy ściąć drzewo i sprzedać jego drewno, aby wzbogacić się po raz pierwszy. A potem na jego miejscu uprawiać poszukiwane przez bogate kraje rośliny, takie jak herbata, kawa czy tytoń, aby wzbogacić się po raz drugi... Po czym zacząć od nowa gdzie indziej i wzbogacić się jeszcze bardziej!”

Wangari Maathai wie, że nie tędy droga. Wycinanie lasów to mniej dzikich zwierząt, to głód, a rzeki stają się błotnistymi strugami - deszcze wymywają ziemię, nie ma już drzew, których korzenie by ją spajały. Klimat staje się suchy, a roślinność obumiera. Że drzewo jest znacznie cenniejsze od drewna — tego nauczyła ją matka i babcia, i zaczyna działać. Zakłada Ruch Zielonego Pasa, jeździ po wsiach i namawia kobiety do sadzenia drzew, zbiera pieniądze, zakłada szkółki...Inni biorą z niej przykład. 

Postawa Maathai, jej życie i to, jak wpłynęła na innych ludzi, kraj i przyrodę pokazują, że każdy głos się liczy. Nie można zakładać, że się nie uda, bo co ja jeden/jedna mogę... Każdy może! To niezwykle inspirujące i budujące. Ta opowieść o niezwykłej afrykańskiej kobiecie jest idealną na obecne czasy. Takich historii nam trzeba, takich kobiet i takiego działania. Więcej TU

Wangari Maathai - kobieta, która posadziła miliony drzew,
tekst: Franck Prévot,
ilustracje: Aurélia Fronty,
tłumaczenie: Katarzyna Skalska,
wyd. Zakamarki, 2023,
oprawa twarda,
stron 44,
cena 44.90 zł,
wiek 6+

Tańcz, Córko Księżyca

Rytm, pieśń i taniec — to sedno afrykańskiej tradycji, kultury, sztuki. Słychać w tej książce dźwięki afrykańskich rytmów wystukiwanych na tam-tamach, czuć upalne powietrze i suchość w ustach. A w oczach feeria barw!

„Tańcz, Córko Księżyca” wizualnie odurza, oszałamia, wciąga. Jest tu dzikość i niezwykła malowniczość (te głębokie, ciepłe kolory). Ale siłą tej książki, to, że porusza, że się o niej myśli i i wraca jest tekst — uwodzący melodyjnością rytmu i powtarzalnością, w której brzmią echa afrykańskich pieśni — pełen prawd, przekazywanych w plemionach z pokolenia na pokolenie.
Więcej TU.

Tańcz, Córko Księżyca!,
Kouam Tawa,
il. Fred Sochard,
wyd. Zakamarki, 2019
stron 44
oprawa twarda
26 cm x 26 cm
wiek: 3+
cena: 34.90 zł.

Opowieści Ziemi

„Opowieści Ziemi” to zbiór tradycyjnych opowieści z różnych kultur i części świata. Poznajemy bajkę z Australii, Nigerii, Południowego Zachodu Ameryki Północnej, Beli, Indii, Walii. Każda bajka poprzedzona jest wstępem o miejscu, z którego pochodzi. Autorka przybliża kulturę, mitologię — opowieść jest osadzona w jakimś kontekście, dzięki czemu nie jest już tak odległa, staje się czytelniejsza, bardziej zrozumiała.
Opowieści przywołują dawne czasy, pochodzą z legend i ludowych podań, jest tu o stworzeniu świata i podstawowych prawach rządzących ludźmi i Ziemią, to skarbnica wiedzy i kodeks jak należy traktować to, co wokół nas, jak troszczyć się i o to dbać, a nie zdobywać i wykorzystywać.

Prastare opowieści zebrała i spisała Dawn Casey, a ilustracje — przepięknie kolorowe i etniczne — stworzyła Anne Wilson (każda strona jest ozdobiona, cudownie się je ogląda). To powrót do korzeni, do początku, a każda z tych fascynujących opowieści prowadzi nas w niezwykły, dawny i egzotyczny świat, który ciągle może nas inspirować i uczyć. Dużo tu troski o Matkę Ziemię i bliskości z naturą, a także po prostu ciekawych opowieści do czytania.
Więcej TU

Opowieści Ziemi,
Dawn Casey, Anne Wilson,
Wyd. fundacja Musszelka,
okładka miękka, lakierowana,
książkę wydano na papierze z makulatury,
liczba stron: 96,
format: 20,5 x 25,5 cm,

Afryka Kazika

Obca kultura, dzika przyroda, niebezpieczne i fascynujące przygody — nic tak nie wciąga i nie pobudza wyobraźni małych chłopaków! A i mnie, przyznaję, dobrze czytało się tę książkę. „Afryka Kazika" to lektura ciekawa, przyjemna, lekka, pokazująca kontynent jako tajemniczy i przyjazny, choć wiemy, że nie zawsze taki jest. Jednak dzieciom taka dawka przygód i wiedzy o Czarnym Lądzie wystarczy, by poczuć głód „więcej"! Niniejszym ogłaszam otwarcie sezonu na książki przygodowo-podróżnicze! Jest potrzeba, są chęci!

Kazimierz Nowak, człowiek niezwyczajny. Reporter, fotograf, podróżnik, który wymarzył sobie Afrykę dziką, prawdziwą, poznawaną nie z automobilu tylko z siodełka swojego roweru. Połączył spełnienie marzeń z zarobkiem, pozwalającym mu utrzymać rodzinę — za reportaże i zdjęcia z Afryki otrzymywał więcej pieniędzy niż za pracę na etacie w gazecie. Wyobrażacie sobie? Przejechać Afrykę z góry na dół i znów do góry na rowerze? A gdzie rowerem się na da — to na koniu, wielbłądzie czy rzeką czółnem?

Kazik pozostawia w domu, w Poznaniu, żonę Marysię i dwójkę dzieci, bierze swój rower, bagaż podręczny i wsiada do pociągu. Jedzie do Rzymu, tu przesiada się na rower i pedałuje do Neapolu, skąd statkiem płynie ku brzegom Afryki, a tu... Więcej TU.

Afryka Kazika,
Łukasz Wierzbicki,
il. Beata Kulesza-Damaziak,
il. Agencja Reklamowa Nexus: Marcin Leśniak, Marcin Ćwikła, Krzysztof Rusinek,
Wydawnictwo BIS,
Warszawa 2010.