Banany z cukru pudru, Aleksandra Karkowska, Barbara Caillot-Dubus

Z dzieciństwa pamiętam rozmowy z babcią. Godziny niby długie, a jednak za krótkie. Opowieści przywoływane z tęsknotą i wzruszeniem. Wzrok babci stawał się odległy, głos spokojniejszy. Widziałam wyłaniających się przede mną ludzi, utkanych z przeszłości, emocji i słów. I historii mojej nie mojej. Imiona, za którymi nie stały twarze, musiałam je sobie wyobrazić. Rodzina nie znana, a jednak moja. Dużo było tych historii, splątanych losów, triumfów i porażek, błędów, które trzeba odpokutować, wydarzeń, które łamią w pół, a jednak oni trwali i szli dalej. I zwykłych opowieści. Jak to było, co się jadło, jak się ubierało, u kogo kupowało i za ile... Czasem słuchałam z wypiekami na policzkach, czasem słowa przelatywały obojętnie obok mnie.

A teraz żałuję. Że nie zapamiętałam. Że nie poniosę tych opowieści dalej. Zapomniałam. Byłam za mała, a babcia tak szybko odeszła, zabierając ze sobą przeszłość, która jest i naszą przeszłością. 

Dlatego łapczywie czytam wspomnienia innych. "Banany z cukru pudru" są niezwykłą książką - przywołują lata, które odeszły, ciężkie lata, naznaczone wojną, głodem, biedą - ale wspomnienia uczestników opisywanych wydarzeń dosłownie kipią emocjami, radością, beztroską - bo bez względu na czasy dzieciństwo takie własnie jest. Ma w sobie świeżość, ciekawość i nadzieję.

Autorki zebrały opowieści z dzieciństwa 23 osób, mieszkańców warszawskiej Sadyby - czyichś babć, prababć, cioć i wujków. Wspomnienia z podwórka i szkoły, zabawne historie, smaki, wydarzenia, które mocno utkwiły w pamięci. Pierwsze przyjaźnie i nauki, pierwsze odkrycia. prezenty. Zwyczajność i niezwyczajność. A ponieważ konkretne historie nie są przypisane do konkretnych osób - wspomnienia zlewają się, stają się zbiorem wydarzeń, pokazującym rzeczywistość i koloryt dawnych lat. Uniwersalnym zapisem dzieciństwa z lat 30.tych, 40.tych. 50.tych...

Wypatrzyłam tę książkę w bibliotece i przeczytałam ją w drodze jednym tchem. To krótkie obrazki, migawki, błyski, podane w niezwykłej formie - brulionie z lekko pożółkłym papierem, okraszonym mnóstwem starych zdjęć w sepii i czarno-bieli.Trzymając tę książę w ręku ma się wrażenie, że trzyma się czyjś pamiętnik. Bo to jest pamiętnik, tyle, że zbiorowy. 

Cieszę się, że  przeczytałam tę książę teraz, u progu świąt i że w tym czasie podzielę się nią z chłopakami - to czas kiedy zwalniamy, wspominamy, a to co było splata się z tym, co jest. Mam nadzieję, że rozbudzi ich ciekawość, skłoni do zadawania pytań bliskim o ich dzieciństwo - tak inne, a jednak w tym co najważniejsze - tak podobne.

Banany z cukru pudru,
Aleksandra Karkowska, Barbara Caillot-Dubus,
Oficyna Wydawnicza Oryginały, 2015.