O wolności i patriotyzmie, czyli o historii w książkach dla dzieci [PRZEGLĄD książek, gier, płyt i stron]

Chciałabym, żeby moje dzieci wiedziały kim są, skąd są, żeby miały świadomość swoich korzeni, a słowo "patriotyzm" nie było tylko pustym frazesem.

Przed nami Święto Niepodległości. Może będziemy robić kotyliony (może, bo chłopaki mają mniejszą chęć na takie prace), pewnie posłuchamy pieśni legionowych (jak ja je lubię!). Na pewno sięgnę po jedną z książek, które mamy, żeby kolejny raz poczytać chłopakom, o co chodzi z tym świętem, pewnie pojawią się nowe książki.

Niżej lista lektur, które mogą się przydać w domowych lekcjach historii. Ale też stron internetowych dla najmłodszych i gier edukacyjnych dla całej rodziny. Niektóre już znamy, innym już robię miejsce na półce.

Może polecicie nam swoje książki, gry, strony pomocne w rozmowach o historii?

Nasza paczka i niepodległość. O sześciu polskich świętach, Zofia Stanecka, il. Daniel de Latour, wyd. Egmont, 2014

Książka przybliża kilka ważnych dla Polski dat. Na wesoło, czyli tak jak dzieci lubią najbardziej! Dlaczego świętujemy 11 listopada, 1 maja, 2 maja, 3 maja, 4 czerwca i 15 sierpnia? Zamiast suchych faktów z podręcznika - krótkie i zabawne opowiadanka. Główni bohaterowie - którzy na przykładzie wydarzeń z życia swojej paczki - wprowadzają czytelników w świat historii to Jacek, Malinowski, Jagoda, Maśka i Wiktor. Ważną postacią jest też Dziadek, który z racji wieku nie jest w paczce, tylko przesiaduje w pobliżu bawiących się dzieci i komentuje różne ich poczynania, dzieląc się w zabawny sposób swoją wiedzą na wiele tematów. Więcej TU.

Alfabet Niepodległości, Anna Skowrońska, il. Joanna Gębal, wyd. Muchomor, 2018

Z okazji 100-lecia odzyskania niepodległosci wydawnictwo Muchomor przygotowało książkę - kompendium niepodległościowej wiedzy.

W "Alfabecie" znajdujemy hasła historycznie nawiązujące do okresu zaborów, I wojny światowej i czasu po odzyskaniu niepodległości. Arcyksiążę Ferdynand; Błękitna Armia; Cud nad Wisłą; Dmowski; Eskadra Kościuszkowska; Głosowanie - wybory do sejmu; Granice; Hej, strzelcy wraz; Jedenasty; Kasztanka; Legiony; Narutowicz; Paderewski; Piłsudski; Traktaty... to niektóre tytuły haseł. Jest też o ataku (zamach na arcyksięcia Ferdynanda i lawinie zdarzeń, którą za sobą pociągnął, doprowadzając do wybuchu wojny), czternastu punktach Wilsona, określających, co ma się stać, aby wojna się skończyła, falach radiowych. kuchni, różnicach między Polakami, żyjącymi w różnych zaborach... Mnóstwo tu ciekawostek i informacji, których nie znajdzie się w podręczniku szkolnym. Więcej TU

Alfabet Polski, Anna Skowrońska, il. Agata Dudek i Małgorzata Nowak, wyd. Muchomor

Zbiór postaci, wydarzeń, zjawisk jest zaskakujący: współczesność obok mocnej historii, święta i kultura i tradycja. Gosia Baczyńska i Olga Boznańska, Enigma i emigracja, limeryki (Szymborskiej) i Tuwim, zbójnicki taniec i czekolada, Hel i Góry Stołowe, hejnał mariacki i andrzejki, krasnale wrocławskie i Althamer, Fryderyk Chopen i literatura ku pokrzepieniu serc itd. Trochę taki miszmasz, ale przez to jest ciekawie. Czytając książkę, choćby wyrywkowo, można się czegoś dowiedzieć i o historii i o teraźniejszości, o kulturze, ważnych miejscach, zjawiskach socjologicznych. Czasem jest śmiesznie, czasem intrygująco, czasem poważnie. Więcej TU

Czytam sobie z kotylionem, wyd. Egmont, seria Czytam sobie

"Czytam sobie z kotylionem" to propozycja przygotowana specjalnie z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości. Bohaterowie serii oprowadzają po tematach związanych z niepodległością i patriotyzmem. Opisują wydarzenia prawdziwe poprzez pryzmat ich uczestników, przedstawiają ludzi, którzy w ciągu tych 100 lat byli dla rozwoju niepodległej Polski istotni – czasem, jak marszałek Piłsudski – znani wszystkim, a czasem nieznani – jak bracia Jabłkowscy czy pan Bekker.
Bohaterowie książek z różnych warstw społecznych: pionierzy biznesu, budowniczowie gospodarki czy aktywiści społeczności lokalnej, przedstawiciele myśli naukowo-technicznej, artyści, policjanci, bibliotekarze – każdy uczestniczy w budowaniu wewnętrznej wolności społeczeństwa (not. wyd.) Więcej TU

Mazurek Dąbrowskiego. Nasz hymn narodowy, Małgorzata Strzałkowska, wyd. Bajka

Mazurek Dąbrowskiego rozbrzmiewając w chwilach ważnych i uroczystych, stanowi o naszej tożsamości i poczuciu wspólnoty. Jak to się stało, że właśnie ta pieśń została polskim hymnem narodowym? Czy znamy wszystkie zwrotki "Mazurka Dąbrowskiego", czy w pełni rozumiemy sens ich słów? Książka opowiada o narodzinach "Mazurka Dąbrowskiego", o drodze, jaką przeszła ta pieśń, przemieniając się z żołnierskiej "Pieśni Legionów Polskich we Włoszech" w pieśń narodową i hymn państwowy, a także o ludziach w sposób szczególny z nią związanych. Porządkuje rozproszone informacje dotyczące polskiego hymnu w ciekawe i przydatne kompendium. Do książki dołączona jest płyta CD z unikatowymi nagraniami Mazurka Dąbrowskiego. (not. wyd.)

Orzeł biały, Alfred Znamierowski, wyd. Bajka

Dlaczego znakiem państwa polskiego został orzeł? Jak zmieniał się jego wizerunek na przestrzeni wieków? Który z ptaków jest polskim godłem? Okazuje się, że nie jest nim bielik! Czym różni się godło od herbu? Czy Orzeł Biały jest godłem, czy herbem Rzeczypospolitej Polskiej? Autor książki – wybitny heraldyk i weksylolog – przedstawia wiele fascynujących faktów i ciekawostek o Orle Białym, których próżno szukać w innych publikacjach. 

Zwięzły tekst, barwne zdjęcia i rysunki  oraz wiele ciekawych informacji, w tym zamieszczony na końcu "Słowniczek heraldyczno-weksylologiczny", czynią z tej książki kompendium niezbędne w każdym polskim domu. (not. wyd.)

Latający łosoś, Ireneusz Pałac, il. Katarzyna Pałac, wyd. Ireneusz Pałac, Świdnica 2017.

Jeśli szukacie książki o Polakach, którzy zapisali się w naszej historii, "Latający łosoś" ułatwi Wam zadanie. W krótkie opowiadania z życia pewnej rodziny wplecione są opowieści o zasłużonych i ważnych osobistościach i jednym takim niedźwiedziu.
Maria Skłodowska-Curie, Ernest Malinowski, Ignacy Paderewski, piloci Żwirko i Wigura czy sportsmenka Halina Konopacka, ale i niedźwiedź Wojtek to postaci przewijające się rozmowach głównych bohaterów książki. Dzieci dowiedzą się też, o co chodzi z tą bożonarodzeniową tradycją związaną z pustym talerzem i jaką kolędę szczególnie ceniono w czasie stanu wojennego.
Przy okazji różnych codziennych wydarzeń i rozmów czy to rodzice, czy dziadkowie nawiązują do historii, opowiadając bohaterom - trójce dzieci - to i owo o Polakach, którzy dokonali czegoś niezwykłego. Więcej TU.

A ja jestem Polak mały, moim krajem jest świat cały, Eliza Piotrowska,
Czarna Owieczka, 2013

Dlaczego coraz rzadziej używa się słowa ojczyzna, czym jest patriotyzm i jak być dzisiaj patriotą, co to są wzorce i dlaczego tak bardzo trzeba na nie uważać, co by było, gdyby praprababka nie poszła do krawca, jak nie bać się nieznanego, jak sprawić, żeby bycie Polakiem otwierało na bogactwo otaczającego świata – o tym wszystkim w najnowszej książce Elizy Piotrowskiej.
Bez zadęcia i patosu. Od 5 roku życia. (not. wyd.)

Krótka historia Polski. Zuzanna Szelińska, il. Diana Karpowicz, wyd. Zuzu Toys, 2015

Obrazkowa książka o historii Polski dla czytelników od lat trzech. 8 rozkładówek z mapami, 8 epok historii Polski: Polska Piastów, Za Jagiełły, Złoty Wiek, Pod zaborami, Rewolucja przemysłowa, XX-lecie międzywojenne, Odbudowa kraju, Współcześnie. Krótka Historia Polski to pierwsze spotkanie z historią. Pełne szczegółów ilustracje Diany Karpowicz kryją wiele ciekawostek, które przyciągną uwagę najmłodszych. (not. wyd.).

Przygoda z Polską, kreatywna książeczka, Zuzu Toys

Dziecko bawiąc się przyswoi sobie wiele ciekawych informacji o Polsce. Pozna legendy i zabytki, ptaki, drzewa i krajobrazy charakterystyczne dla Polski. Książeczka rozwija zdolności manualne i doskonali precyzję ruchów, uczy liter i cyfr. Dzięki książce dzieci ćwiczą spostrzegawczość i analizę wzrokową a także doskonalą koncentrację. W kreatywnej książeczce „Przygoda z Polską” dzieci znajdą naklejki, modele do złożenia, karty z zadaniami. Wszystkie polecenia i okładka po polsku i angielsku.

Kto Ty jesteś, Joanna Olech, il. Edgar Bąk, wyd. Wytwórnia

O patriotyzmie inaczej. Lekko, nowatorsko. Jeśli patriotyzm ma stać się wewnętrznym imperatywem, a nie tylko ozdobnym kotylionem rocznicowym, to poprzez małe odruchy społecznej solidarności, na dziecięcą miarę. Tekst Joanny Olech odwołuje się do idei społeczeństwa obywatelskiego, wzajemnego zaufania, szacunku, ekologii, tolerancji, wolontariatu i zaangażowania na rzecz kraju. (not. wyd.)

Luneta czasu i Konstytucja 3 maja, Katarzyna Ostrowska-Biernacka, il. Ryszard Kajzer, wyd. Muchomor

Krótka edukacyjna opowieść o dzieciach, które wykopują z ziemi lunetę. Dzięki niej przenoszą się do obrazu Jana Matejki pt. “Konstytucja 3 maja”.
Publikacja jest częścią projektu edukacyjnego Stowarzyszenia Nasza Historia. Przedsięwzięcie dotyczące Konstytucji 3 maja w sposób przystępnym, a zarazem oryginalny przedstawia dzieciom i dorosłym wielkie wydarzenie historyczne. Ten nowatorski pomysł przekonuje, ze patriotyzm jest atrakcyjny, a historia nie musi być nudna.(not. wyd.)

Jestem miasto. Warszawa, il. Marianna Oklejak, tekst Aleksandra Szkoda, wyd. Czuły Barbarzyńca

Historia Warszawy w pigułce zamknięta na płaszczyźnie map z poszczególnych, ważnych dla kraju i Warszawy, okresów - historia Warszawy, ale i kraju. Od czasów pradawnych, kiedy to nie było miasta tylko małe osady, których mieszkańcy polowali, łowili i oddawali część bożkom i totemom po czasy współczesne z pięknym Stadionem Narodowym - przez okres szlachecki (16 i 17 wiek), burzliwe lata przełomu 18 i 19 wieku, piękną Warszawę dwudziestoletnią, Warszawę Walczącą (okres Powstania Warszawskiego), lata socjalizmu - oczywiście z wyeksponowanym PKiN i czerwoną flagą z sierpem i młotem, stan wojenny (och, jaki szary, szary!). Historia Warszawy, ale i Polski. Więcej TU.

Dziadek i niedźwiadek, Łukasz Wierzbicki, wyd. Pointa

Łukasz Wierzbicki ciekawie i zabawnie opowiada prawdziwą historię niedźwiedzia Wojtka - czworonożnego przyjaciela żołnierzy z Armii Andersa, który przebył z nimi cały szlak bojowy przez Iran, Irak, Palestynę, Egipt do Włoch. Brał udział w bitwie pod Monte Cassino, pomagał nosić ciężkie skrzynie z amunicją, dzięki czemu został uwieczniony w oficjalnym emblemacie 22. Kompanii Zaopatrywania Artylerii 2. Korpusu Polskiego.

"Jak to na wojence", Edward Słoński, wyd. Zysk i S-ka

Kilkunastoletni Jerzyk ze swoją siostrą Hanią przygotowuje się do Bożego Narodzenia. Jest I wojna światowa. Ojciec Jerzyka i Hani zaciąga się do legionów Piłsudskiego, by jak przodkowie hulanickiego rodu stawić się na wezwanie ojczyzny. Chłopiec tęskni za ojcem, bawi się małymi żołnierzykami, rozgrywa bitwy. Magia nocy wigilijnej sprawia, że ołowiane żołnierzyki ożywają...
Książka przepełniona miłością do ojczyzny, rodziny i wolności, mówiąca o znaczeniu tradycji i świąt w naszym życiu. (not. wyd.)

Jagiełło pod prysznicem, Paweł Wakuła, il. Mikołaj Kamler, wyd. Literatura

Jagiełło pod prysznicem to pełna humoru opowieść o polskich władcach, która zaciekawi nawet tych, którzy dotąd uważali, że historia jest nudna jak flaki z olejem. To lektura dla tych, którzy nie lubią wkuwania dat, ale chcą wiedzieć, dlaczego Bolesław Chrobry kazał swoim poddanym wyrywać zęby, z jakiego powodu Bolesław Krzywousty kazał oślepić brata, po co Zygmunt August spotykał się z czarnoksiężnikiem Twardowskim, czy Jan Sobieski lubił kawę po wiedeńsku i co łączyło Jana Kazimierza z więźniem w żelaznej masce. (not. wyd.)

Ale historia... Mamy niepodległość!, Grażyna Bakiewicz, il. Artur Nowicki, wyd. Nasza Księgarnia

Seria "Ale historia" z humorem przekazuje fakty historyczne i ciekawostki.Grupa nastolatków przenosi się do Polski z dziewiętnastego i dwudziestego wieku. Muszą sprawdzić, czy Polacy zawdzięczają wolność sobie samym, czy sytuacji międzynarodowej. Ale to nie wszystko, dzieciaki mają tajny plan. Chcą odnaleźć monety, na które przetopione zostały korony i berła polskich królów, i odtworzyć z nich te korony (not. wyd.)

Kocham Polskę. Historia Polski dla naszych dzieci, Joanna Szarek, Jarosław Szarek, wyd. Rafael

"Kocham Polskę. Historia Polski dla naszych dzieci" to zaproszenie dzieci i rodziców do domowej, rodzinnej przygody z historią, tradycją, dziejami i bohaterami narodowymi. Mam problem z tą książką, bo ilustracje straszą, jednak ze względu na treść stoi na półce. Z tej serii też "Kocham Polskę. elementarz małego Polaka".

1989. Dziesięć opowiadań o burzeniu murów, Elia Barcelo, Henrich Boll, Andrea Camilleri, Didier Daeninckx, Max Frisch, Jiri Kratochvil, Ludmiła Pietruszewska, Ingo Schulze, Olga Tokarczuk, Miklos Vamos, Michael Reynolds, il. Henning Wagenbreth, wyd. Hokus Pokus i Wytwórnia

Kiedyś był jeden mur – symbol, miejsce oporu i cierpienia. Dziś jest wiele murów – mniej symbolicznych, mniej znanych, ukrytych, ale zbudowanych z tej samej mieszanki nienawiści, strachu i braku wyobraźni.Współcześni pisarze, zostali poproszeni o skierowanie przesłania do czytelników pokolenia, które nie miało bezpośrednich doświadczeń z murem berlińskim, czytelników urodzonych po 1989 roku. Do antologii zostały wybrane dwa opowiadania nieżyjących wybitnych pisarzy - Maxa Frischa i Heinricha Bölla.
Antologia jest projektem międzynarodowym, zainicjowanym przez włoskie wydawnictwo Orecchio Acerbo, do którego dołączyli wydawcy z Hiszpanii, Portugalii, Francji, Niemiec, Rosji i Polski. (not. wyd.)

Projekt Breslau, Magdalena Zarębska, wyd. BIS

Autorka książki co jakiś czas swoich bohaterów przerzuca w dawne czasy. Historię miasta i jego mieszkańców poznajemy dzięki niesamowitym wędrówkom w czasie i ... pamiętnikowi małego Niemca - Hugo Harnischa, odnalezionym w kufrze.
Przeszłość, obfitująca w dramatyczne momenty, przedstawiona jest w namacalny sposób - uczniowie są w niej zanurzeni, poznają ludzi z przeszłości, uczestniczą z nimi w ważnych dla miasta chwilach, poznają miejsca i mogą porównać je z tymi obecnymi, już w naszych współczesnych czasach.Więcej TU

Fajna ferajna, Monika Kowaleczko-Szumowska, il. Elżbieta Chojna, wyd. BIS

"Fajna ferajna" to krótkie opowiadania poświęcone ośmiorgu dzieciom, które uczestniczyły w Powstaniu Warszawskim. Historie prawdziwe, wyszukane w archiwach Muzeum Powstania Warszawskiego. Autorka opowieści swoich bohaterów spisała z myślą o najmłodszych czytelnikach - nie epatuje więc skrajnymi emocjami, strachem, przerażeniem, śmiercią. W wyważony sposób relacjonuje ustami dzieci, gdzie były, co robiły, co widziały, jak włączały się w akcję i pomagały. Więcej TU.

Rotmistrz Witold Pilecki, Małgorzata Strękowska-Zaremba, il. Tomasz Łaz,  Wydawnictwo RM

Rotmistrz Witold Pilecki to postać niezwykła. Warto rozmawiać z dziećmi o naszych polskich bohaterach. Więcej o książce TU.

Gry, strony internetowe, płyty

Portal dla dzieci „Mieszkańcy spod 11”

Portal powstał w ramach programu "O niepodległości dla najmłodszych. Ideą programu było wykreowanie przyjaznego dla najmłodszych świata, w którym wraz z różnymi jego bohaterami, poprzez język zrozumiały dla dzieci znajdą one odpowiedź na pytanie, czym jest niepodległość.

Baśka Murmańska

Historia Twierdzy Modlin i Baśki, białej niedźwiedzicy, która miała nawet okazję osobiście poznać Józefa Piłsudskiego. Dużo materiałów do pobrania (także "Dzieje Baśki Murmańskiej. Historia białej niedźwiedzicy"). www.baskamurmanska.pl

Historia dla dzieci, słuchowiska

Historia dla dzieci to seria 14 słuchowisk radiowych zrealizowanych w formie teatru radiowego z
autorskimi tekstami, muzyką i bogatą oprawą dźwiękową.W słuchowiskach dwoje wnucząt, poprzez niezwykłe opowieści dziadka, poznaje najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski. Dzieci biorą czynny udział w opowiadaniu historii. Każdej bajce towarzyszy piosenka związana tematycznie z opowieścią, wykonana przez dzieci ze Sceny Muzycznej NUTKA. (not. wyd.)

Polak Mały - gra edukacyjna

Dwustronne kafelki układanki pozwalają na różnorakie rozgrywki, które pomagają zapoznać się graczom z symbolami narodowymi: herbem, słowami hymnu i flagą.
Gra powstała w ramach projektu IPN „Historia w kolorach” - projekt skierowany do najmłodszych odbiorców historii najnowszej. Jego głównym celem jest zainteresowanie dzieci i młodzieży dziejami Polski i Polaków oraz przybliżenie, w atrakcyjnej i przystępnej formie, polskich symboli narodowych – godła, flagi i hymnu.

Ale historia! Gra edukacyjna

„Ale Historia!” to niezwykła podróż przez wieki! Gracze zagłębiają się w historii Polski i naszej narodowej kultury. Odpowiadając na quizowe pytania poznają niezwykłe fakty z bogatych dziejów naszego kraju. Od pierwszych Piastów aż do czasów współczesnych. Trzy  poziomy trudności i dwa warianty rozgrywek.

Mali Powstańcy, Egmont

Gra jest próbą przeniesienia na planszę historii harcerskiej poczty polowej, która działała w czasie Powstania Warszawskiego. Młodzi harcerze przenosili pocztę i rozkazy pomiędzy oddziałami powstańczymi, pomagając w ten sposób w walce z okupantem. W grze Mali powstańcy gracze wcielają się w rolę zastępowego grupy harcerzy. Celem jest dostarczenie jak największej liczby jak najważniejszych rozkazów. Gracze często muszą współpracować ze sobą. Jeśli rozkaz nie zostanie doręczony na czas, powstańcy mogą stracić poszczególne obiekty, a nawet całe dzielnice. Jeśli zbyt wiele dzielnic zostanie zajętych przez oddziały wroga, gra kończy się porażką wszystkich graczy. (not. wyd.) Ilustracje Maciej Szymanowicz.

Puzzle historyczne. Początki państwa polskiego, Qbum

Puzzle składają się z 84 dużych elementów, tworzących po ułożeniu ilustrację o nieregularnych kształtach o wymiarach aż 64 na 46 cm. Oprócz elementów do układania zawiera w sobie (i na sobie) legendy i informacje o ważnych wydarzeniach z początków państwa polskiego, grę ćwiczącą spostrzegawczość oraz specjalny kod, który pozwoli pobrać ze strony kolorowanki i gry utrwalające wiadomości zawarte na puzzlach. Więcej TU

Mapa Polski, Castorland Puzzle

Mapa Polski, Castorland Puzzle, dla dzieci powyżej 6 roku życia, format układanki 35/33 cm (100 puzzli). Dodatkowo do mapy dołączonych jest 14 osobnych puzzli z charakterystycznym elementem jednego z większych miast. Na mapie znajdziemy zamki, zwierzęta, główne rzeki, charakterystyczne dla danych regionów cechy, symbole, flagi sąsiadów itd. Więcej TU

Płyta "Kto Ty jesteś"

"Kto Ty jesteś"  płyta Fundacji Niepodległości skierowana do całej rodziny, ze szczególnym wsłuchaniem się w najmłodszych. Śpiewają  Ania Brachaczek, Ifi Ude, Kasia Klich, Lilu, Marcelina, Marika wsparte głosami Michała Konarskiego, Jacka Stefanika i dzieci.

***

Ferajna z Hoovera

Bardzo lubimy rodzinnie posłuchać, na żywo. Czekamy na płytę! (Fot. Facebook Ferajna z Hoovera)